Çocuklarda Empati Yeteneği Nasıl Geliştirilir?
Çocuğunuzun duygusal zekası, hayatta başarılı olması ve arzu ettiği noktalara ulaşması için yüksek bir IQ seviyesinden daha fazla avantajlar sağlar. Çocuğunuzun duygusal zekasının gücü hayatta daha iyi bir yer edinmesi ve toplum içinde güçlü bağlar elde etmesi için çok önemlidir.
Yapılan araştırmalar toplum içerisinde belli başarılı seviyelere yükselen, akademik başarılar edinen bireylerin başarısının %75 oranla duygusal zekalarının gücüne bağlıyor. Bu biraz da çok akıllı çok zeki insanların bunca akıllarına karşın hakettiklerini düşündüklere yerlere neden sahip olamadıklarını açıklıyor.
İçindekiler
Duygusal zeka ve empati, toplum olarak en çok geliştirmemiz gereken, en ihtiyaç duyduğumuz yeteneklerimizden biri… Başkalarını anlamak ve içselleştirmek, hem bizim hem de topluluk olarak yaşantımızı kolaylaştıracak, huzur içinde yaşamamızı sağlayacak önemli bir yetenek. Çocuklarımızın hayat başarısını da empati belirliyor… Aile ve toplum içinde kabul görmenin en önemli koşullarından biri empati kurma becerimizdir. Empatik düşünebilen çocuklarımız, çevrelerinde olanları farkedip daha iyi yorumlayabilir, sorunları kavrayıp, ilişkilerdeki problemleri daha kolay çözebilirler. Çocuklarımız geliştirdikleri bireysel farkındalıkları ve empati yetenekleri ile toplum içerisinde daha kolay kabul görür.
“Empati”, en basit ifadesiyle, kendini başkasının yerine koyabilme, karşındakinin hissettiklerini ya da düşündüklerini anlayabilme yetisi olarak tanımlanabilir. Belki kendiniz için geç kaldığınızı düşünebilirsiniz ama çocuklarımızın karşısındaki kişileri ve durumlarını anlamaları, çocuklarımızın daha bir hayat sürmesi için en gerekli yeteneklerden biri ile donatmak anlamına geliyor. Uzmanlar 2 yaşındaki kızım için empatiyi geliştirmek için biraz erken olduğunu söyleseler de, empatik düşünmeye teşvik etmenin bir sakıncası olmadığı gibi tam tersine birçok olumlu faydası var. Ilk 3 yaş çocuklarımızın algılarının en açık olduğu dönem ve iyi bilgiler için kaçırılmaz bir dönem..
Empati, eş duyum veya hemhal olmak, bir başkasının duyguları, içinde bulunduğu durum ya da davranışlarındaki motivasyonu anlamak ve içselleştirmek demektir. Kendi duygularını başka nesnelere yansıtmak anlamında da kullanılır. Empatinin zıt anlamlısı antipatidir.
Bebekler üzerinde yapılan incelemelere göre, doğuştan empati yeteneğimiz yüksek olmakla birlikte, uygun şartlarda hızla kaybedilebilen bir yetenektir. Empati yeteneğini sonradan kazanabilmenin yolu: açık uçlu sorular sormak, yavaş hareket etmek ve yorumda bulunmak, hızlı yargılara varmaktan kaçınmak, kendi davranış ve düşüncelerimizi anlamaya çalışmak, geçmişten ders almak, olayları akışına bırakmak ve kendimiz ve karşımızdakilerin davranışları için belli sınırlar oluşturmaktır.
Uzmanlar 2 yaş çocuklarında empati yeteneğini geliştirmek için erken bir dönem olduğunu söylemekle birlikte, insanoğluna doğuştan gelen bu yeteneğin zamanla kaybedilmemesi için öğretilmesi, pekiştirilmesi gerekiyor. Bir bakım odasında başlayan bir bebeğin ağlamasıyla tüm bebeklerin sırayla istemsizce ağlaması bu empatik yetenekle doğuşumuzun kanıtıdır. Ve çocuğunuza “Arkadaşına vurduğunda canı acır. Bak böyle nazikçe dokunmak ne kadar güzel. Böylesi daha iyi hissettir miyor mu?” demek, bunun sonuçlarını zaman içinde almanızı sağlayacaktır.
Çocuğumuzun duygusal zekasının gelişimi ile ilgili neler yapabiliriz?
(işte size bebek haberini aldığım günden bu yana bir nevi alışkanlığa dönüşen listecilik ürünlerimden bir tanesi daha.. :))
Duyguları etiketleyin
Çocuğunuzun davranışına bir isim verin, bu şekilde duyguları daha kolay kavrayabilir. 2 yaşında ki kızınız/oğlunuz incinen parmağınızı öptüğünde, “Çok naziksin” diyin. Sizin verdiğiniz tepkiden yaptığının iyi birşey olduğunu, değer verildiğiniz ve önemsendiğini anlayacaktır. Öpmek=nezaket. Olumsuz duyguları da anlamalı, sakin bir tonla uyarmak gerektiğini atlamayın. “Kardeşin, dişliğini elinden zorla alındığında çok mutsuz oluyor. Sende elinden birşey zorla alındığında mutsuz oluyorsun. Bu durumda kardeşinin iyi hissetmesi için ne yapmak lazım?” diyerek empati yeteneğini geliştirmek lazım.
İyi davranışları övün
Nazik davranışını farketmesini sağlayın ve övün: “Aferin kızıma, oyuncak ayını kardeşinle paylaşman çok güzel. Bu kardeşini çok mutlu etti. Bak nasıl gülümsüyor.”
Çocuğunuzu kendi hisleri ve sizin hisleriniz hakkında konuşması için cesaretlendirin
Onun hislerinin sizin için önemli olduğunu hissettirin. Onu dinlerken gözlerinin içine bakın ve başka benzer sözcüklerle tasdik edin. “Oley” diye bağırdığında, “yaşasın bugün kızım çok mutlu hissediyor” diyerek cevpalayın. Çocuklarımız neden sorusunun cevabını veremez (yetişkin olarak biz bile herzaman neden sorusunun cevabını bulamazken, neden diye sormak çocuklarımız için çok anlamlı değil) ama mutlu hissetmek, mutlu olmaktan anlarlar meleklerimiz.. Kendi hislerinizi de paylaşmalısınız: “Bana vurduğunda ben mutsuz hissediyorum. Bu ayakkabılarını giymek istemediğini bana vurmadan başka bir şekilde anlatabilir misiniz? Mesela bu ayakkabıyı giymek istemiyorum diyebilirsin?” Davranışlarının diğerlerini de etkilediğini öğrenecek, zor bir öğrenme. Ama bir yerden başlamak lazım.
Nezaketin temel kurallarını öğretin
Çocuklarına diğer kişilere saygı ve dikkat göstermenin en basit yolunun, “lütfen” ve “teşekkür ederim” demekle başladığını öğretmelisiniz. Çocuğunuz size nazik davrandığından daha yardımsever olduğunuzu, emretmesinden hoşlanmadığınız anlatmalısınız. Gündelik olarak bu iki kelimeyi sıklıkla kullanın ki, annesinin meleği bu iki kelimenin sözlü iletişimin bir parçası olduğunu farketsin.
Diğer insanları örnek gösterin. Başkaları nazik davrandığında, çocuğunuza bunu gösterin. Mesela ” Marketteki hanımı hatırlıyor musun, ben elimdekini düşürdüğümde, bize yardım eden hanım. Bize nazik davrandı ve iyi hissetmemi sağladı. Elimdekini düşürdüğüm için üzülmüştüm ama yardım edince mutlu oldum” Davranışlarımızın, diğerlerinin davranışlarının duygularımızı nasıl etkilediğini anlamasını sağlamak için çok güzel bir yol. Kitaplarda ki çocuk resimleri ve duyguları üzerine uzun sohbetler yapabilir. Kitaptaki çocuğun neden mutlu ya da mutsuz olduğunu konuşabilirsiniz.
Çocuğunuzu kontrol etmek için öfkenizi kullanmayın
Örneğin küçük kardeşine vurduktan sonra bağırarak “Sana çok kızgınım, beni delirttin, kızdırdın” demek çocuğunuzla olan iletişimi kapatır. Bunun yerine kendinizi çocuğunuzun yerine koyun ve “Anlıyorum, kardeşine çok kızdın, ama kardeşine vurmamalısın. Bunu beni üzüyor. Lütfen kardeşinden özür dile”
Çocuğunuza küçük görevler verin
Araştırmalar sorumluluk almayı öğrenen çocukların diğerlerinin hislerini dikkate alıp, başkalarını düşünme davranışlarını öğrendiğini göstermektedir. 2 yaşındakiler küçük görevler almaya bayılırlar, örneğin evdeki hayvanın beslenmesi, empati kurmayı öğretmek için iyi bir yol. İyi yapılmış bir işi övmek örneğin:”Bak Dodo(bu bizim kedi) nasıl keyifle gırıldıyor, Dodoya karşı çok nazik davrandın, ona akşam yemeğini vermen Dodo’yu çok mutlu etti. Aferin sana”
İyi bir örnek olun
En iyi öğrenme yolu, sizin doğru davranışları sergilemenizle olur. Hasta bir komşuya çorba taşımak, yahut yeni bebek sahibi birine yemek taşımak, çocuğunuzun kullanmadığı eşyalarını toplayıp, yardıma muhtaçlara dağıtmak üzere bir kuruluşa teslim etmek ve bunları yaparken, neden çorba taşıdığınızı ve diğerlerinin neden eşyaya ihtiyacı olduğunu anlatmalısınız. Küçük meleğiniz, etrafta yardıma ihtiyacı olan insanlar olduğunu farketmeli ve bizim yardımcı olmamız gerektiğini basit açıklamalarla bilmeli.
*Sitedeki bütün içeriğin sahibi https://www.annesininmelegi.com’dur.
Bu web sitesinde sunulan tüm bilgilerin (sınırlı kalmamak kaydıyla yazılı metinler, fotoğraflar ve diğer her çeşit bilgi dahil olmak üzere) maddi ve manevi hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında Annesinin Meleği’ne aittir. Annesinin Meleği’nin yazılı izni olmadan yukarıda sözü edilen bilgiler kopyalanamaz, değiştirilemez ve yayınlanamaz. All material and immaterial rights of the information (including but not limited to the written texts, photos and all other information) given in this web- site are belong to Annesinin Melegi regarding to the Law no.5846 on Intellectual and Artistic Works. No one shall copy, amend and publish the above mentioned information without any written permission of annesininmelegi.com.
